پدیده غربت در شعر عربی با بررسی موردی شاعران عراقی مهاجر

اصطلاح ( اغتراب ) یا ( alienation ) دارای مفاهیم و مدلولات فراوانی است. به طوری که اندیشمندان عرصه علوم انسانی را تعریفات گوناگون و متفاوتی از آن است. یکی از مدلولات این اصطلاح، غربت زدگی و احساس بیگانگی و ناهمگونی با جامعه پیرامون است. این احساس به طور عمدی یا ناخودآگاه بر رفتار و گفتار افراد غربت زده اثر می‏گذارد، به ویژه اگر این افراد از گروه هنرمندان و شاعران باشند. تاریخ ادبیات عربی مملو از نمونه‏های فراوان غربت زدگی و جامعه گریزی است. در این گفتار سعی بر آن است که ضمن ارائه نمونه‏هایی از غربت زدگی در شعر عربی، علل و اسباب این پدیده تبیین شود، و سپس پدیده حادّ غربت زدگی و جامعه گریزی در شعر مهاجران عراقی بررسی گردد. عوامل فراوانی باعث بروز اغتراب در جوامع بشری‏اند از جمله: ناهمگونی قومی و نژادی جامعه به گونه‏ای که منجر به بروز تبعیض گردد، سلطه‏گری و زور مداری حاکمان، اختلاف طبقاتی و بی عدالتی اجتماعی، سنت زدگی افراطی و غیر عقلایی، و وابستگی اقتصادی، سیاسی کشور به کشورهای سلطه جو. عوامل فوق، که در دوران حاکمیت حزب بعث بر عراق نمود بیشتری داشت، و نیز بروز جنگ‏های خانمان سوزی که هیچ توجیه منطقی نداشت، منجر به مهاجرت میلیون‏ها مخالف گردید. در پایان این گفتار به سه نوع از اغتراب ( مکانی، زمانی و سیاسی ) که خصلت عمومی و مشترک در شعر مهاجران عراقی است اشاره نمودیم.